23 Οκτωβρίου- Περί Κριτικών

update: ---------////ΑΓΓΕΛΙΑ////-------------
Αναζητούνται συνεργάτες για κριτικές/παρουσιάσεις σε free press το οποίο θα έχει αποκλειστικά βιβλιοφιλική θεματολογία. Επικοινωνήστε αν θέλετε στο info@haramada.com ή και με μήνυμα σε μένα. Κοινοποιήστε το και σε όσους ίσως ενδιαφέρονται.
Επίσης μπορείτε αν θέλετε να μας στείλετε και φωτογραφίες που έχετε τραβήξει και σχετίζονται με το βιβλίο.

22 Οκτωβρίου- Περί Αναρχισμού

Πολιτική και φαντασία στις προθήκες

Του Γιάννη Πλιώτα

Καλημέρα, σε τακτικούς αναγνώστες και σε όσους τυχαία έπεσε το μάτι τους στο ράφι μας. Ελπίζω να τα βρίσκετε όλα τακτοποιημένα στη θέση τους.

Σήμερα το πρόγραμμα έχει την καθιερωμένη βόλτα στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, για να ξεφυλλίσουμε εικονικά νέες κυκλοφορίες. Θα τοποθετήσω στη ζυγαριά βιβλία εντελώς διαφορετικού προσανατολισμού, δύο από τον κόσμο της πολιτικής και δύο φαντασίας, ώστε να εξισορροπηθούν. Σίγουρα υπάρχουν πολλοί από εσάς που διαβάζουν μόνο δοκίμια ή ιστορικά έργα και νομίζω σας καλύπτω με τις δύο πρώτες επιλογές. Τα δύο τελευταία απευθύνονται σ’ αυτούς που θέλουν να ταξιδέψουν.

Το πρώτο είναι ένα έργο που μπήκε στα ευπώλητα και ακούγεται αρκετά τον τελευταίο καιρό, μιλάω για το «Περί αναρχισμού» του Νόαμ Τσόμσκι. Ο Τσόμσκι θεωρείται αυτή τη στιγμή ο κορυφαίος Αμερικάνος διανοητής με συνεισφορά στη φιλοσοφία και σε διάφορα επιστημονικά πεδία, ενώ έντονη είναι η πολεμική του ενάντια στον καπιταλισμό και τις ιμπεριαλιστικές διαθέσεις της χώρας του. Το «Περί αναρχισμού» είναι μία συλλογή σημαντικών κειμένων του, που αποκαλύπτουν τη σχέση του με το αναρχικό κίνημα και το πώς αυτό επηρέασε τη σκέψη του. Ο Τσόμσκι καλείται να απαντήσει αν είναι επίκαιρη μία συζήτηση πάνω στο ζήτημα και αν ακόμα το αναρχικό κείμενο μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές αλλαγές. Τονίζει επίσης αυτό που θεωρεί κρίσιμο για τον αναρχισμό ως ιδεολογία: το ότι πρέπει να αποδεχθεί την αναγκαιότητα της εξουσίας. Οριοθετεί τέλος το όραμά του για μια ριζική ανασυγκρότηση της κοινωνίας χωρίς ιεραρχικές δομές, για έναν κόσμο όπου κάθε άτομο θα συμμετέχει άμεσα στις αποφάσεις οι οποίες αφορούν τη ζωή του. Το «Περί αναρχισμού» είναι σίγουρα ένα πολύ ενδιαφέρων ανάγνωσμα, είτε συμφωνείτε με τις απόψεις του Τσόμσκι, είτε όχι, κυκλοφορεί απ’ τον Κέδρο.

Δεύτερο βιβλίο από έναν Έλληνα που έχει διαπρέψει πολλά χρόνια στο εξωτερικό. Είναι οι «Σκιές από την Αμερική» (εκδ. Λιβάνη) του Βασίλειου Μαρκεζίνη και περιέχει άρθρα και δοκίμια πάνω στο σύγχρονο αμερικανικό επεκτατισμό. Αν περιλάμβανα το αναλυτικό βιογραφικό του συγγραφέα θα χρειαζόμουν μερικές σελίδες ακόμα, αλλά αρκεί να θυμόμαστε ότι είναι Σερ, έχει διδάξει στο Κέιμπριτζ, στην Οξφόρδη και σε ακόμα είκοσι πέντε πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, έχει γράψει τριάντα βιβλία τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και ανάμεσα σε άλλα είναι και επίτιμος σύμβουλος της Βασίλισσας της Αγγλίας. Πάντως αυτό το βιβλίο το έκανα δώρο το καλοκαίρι στον πατέρα μου και ξέρω από πρώτο χέρι ότι είναι καλή επιλογή. Σύμφωνα με τα λόγια του Μαρκεζίνη: «Ο σκοπός του βιβλίου δεν είναι να μεταπείσει ή να παραπλανήσει τους αναγνώστες του, αλλά να τους κάνει να σκεφτούν. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να παίξει κανείς το χαρτί της ετεροδοξίας, έχοντας πλήρη επίγνωση του κινδύνου ότι αυτή ίσως δεν μεταβληθεί ποτέ σε μια νέα ορθοδοξία, αλλά θα καταδικαστεί σαν αιρετική σκέψη. Είμαι διατεθειμένος να αναλάβω αυτόν τον κίνδυνο, και αν επιτύχω, έστω και εν μέρει, θα αισθανθώ ότι επετέλεσα το καθήκον μου ως σκεπτόμενου ανθρώπου. Πρέπει κανείς να λέει αυτό που πιστεύει και να πιστεύει αυτό που λέει».

Πάμε σε κάτι λιγότερο πολιτικοποιημένο. Για όσους διαβάζουν φάνταζυ ή έχουν παιδιά/ανίψια μια καλή ιδέα για δώρο είναι τα «Χρονικά της Αντάκρης: Η μάγισσα του Μπίλθορ» (εκδ. Μίνωας), ένα βιβλίο που συνοδεύεται από όμορφες εικονογραφήσεις. Η υπόθεση αφήνει υποσχέσεις για μια νεανική περιπέτεια: «Η Ευγενία Βασιλικού είναι ένα συνηθισμένο δωδεκάχρονο κορίτσι. Έχοντας χάσει τη μητέρα της σε ένα τραγικό ατύχημα δίνεται προς υιοθεσία στην αυστηρή θεία της Άννα. Ωστόσο η Ευγενία σύντομα ανακαλύπτει πως είναι μια Ονειροβάτης, δηλαδή ένα ιδιαίτερο άτομο με το χάρισμα να μεταπηδά μέσω των ονείρων σε μια άλλη πραγματικότητα που ονομάζεται Αντάκρη.» Μπορεί ως συγγραφέας να εμφανίζεται ο αινιγματικός Μενεστρέλ του Μιραβάλ, όμως είναι ψευδώνυμο Έλληνα συγγραφέα, τον οποίο εκτός απροόπτου σύντομα θα φιλοξενήσω στα Ράφια με μία συνέντευξη.

Υπάρχει και κάτι για τους αναγνώστες της επιστημονικής φαντασίας από τις εκδόσεις Τρίτων, που ασχολούνται επισταμένως με το αντικείμενο. Πρόκειται για την πολύ φρέσκια (κυκλοφόρησε αυτή την εβδομάδα) συλλογή διηγημάτων «…Και το τέρας», που έχει ξεπηδήσει απ’ την αξιόλογη πένα του Μιχάλη Μανωλιού. Δέκα χρόνια μετά το ντεμπούτο του (με την επίσης συλλογή διηγημάτων «Σάρκινο Φρούτο»), επιστρέφει για να μας βοηθήσει να πάρουμε αποφάσεις. Αποφάσεις. Κάθε μέρα, σε διαφορετικές καταστάσεις, σε διαφορετικά σκηνικά, καλούμαστε στη σύντομη παράσταση της ζωής μας να παίρνουμε αποφάσεις. Δεκαοχτώ ιστορίες, με ανθρώπους σε δυσχερείς, περίεργες ή επικίνδυνες θέσεις. Μία από τις επόμενες εβδομάδες και αυτός ο συγγραφέας θα περάσει από τα Ράφια μας.

Αυτά για την ώρα. Σκέφτομαι να πάω στη βιβλιοθήκη να δανειστώ κάνα μυθιστόρημα. Ίσως ένα αστυνομικό. Ίσως όχι.

8 Οκτωβρίου- Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες

Ηρωες κατσουφιασμένοι με αιτία

Του Γιάννη Πλιώτα

«Από καθαρά στατιστική άποψη», είπε ο Κοσλόβσκι, «ως άνθρωπος που δεν καπνίζω, θα μπορούσα να καπνίσω εφτά χρόνια περισσότερο από έναν καπνιστή».

Αφήσαμε πίσω και τις εκλογές, αλλά επιλέγω να ξεκινήσω με την παραπάνω παράδοξη (και επίκαιρη) άποψη. Γράφω χωρίς να γνωρίζω την τελική βούληση του ελληνικού λαού, αλλά ελπίζω οι τριακόσιοι που εκλέχθηκαν να κάνουν το καλύτερο για τη χώρα. Ναι ξέρω είναι μάλλον ουτοπικό και ρομαντικό. Πιθανότατα μέσα στα επόμενα εικοσιτετράωρα θα έχουμε επιστρέψει στην πρότερη κατάσταση, oι συζητήσεις στις καφετέριες θα δώσουν και πάλι περισσότερο βάρος στη μπάλα. Η ζωή δεν σταματάει επειδή οι πολιτικοί αποφάσισαν να εναλλαχθούν στην εξουσία.

Την εβδομάδα που μας πέρασε διάβασα ένα μικρό και πολύ χαριτωμένο βιβλίο, από αυτά που συνήθως βρίσκονται δίπλα στις ταμειακές μηχανές των βιβλιοπωλείων. Για την ακρίβεια χρειάστηκα μία μέρα για να το διαβάσω και νομίζω αξίζει να το προτείνω, μιας και απευθύνεται όχι μόνο σε βιβλιοφάγους, αλλά και σε αυτούς που δεν έχουν πολύ ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητές τους το διάβασμα. Είναι το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» του Γερμανού Μίκαελ Άουγκουστιν (έχει σημασία ο τόνος στο άλφα), που κυκλοφόρησε πέρσι τον Ιούλιο από τις εκδόσεις Μελάνι, σε πολύ καλή μετάφραση του λογοτέχνη Δημήτρη Νόλλα και της γυναίκας του Ηρώς Μακρή. Και τους αναφέρω στην αρχή γιατί έτσι όπως είναι γραμμένο το βιβλίο, κάνει τη μετάφραση σε άλλες γλώσσες ιδιότροπη και απαιτητική. Παρένθεση: αν πέσει ποτέ στα χέρια σας, να διαβάσετε οπωσδήποτε τη συλλογή διηγημάτων του Νόλλα «Θολά Τζάμια». Μνεία αξίζει και στην ευφυή εισαγωγή του ποιητή Αργύρη Χιόνη- έχω στο πρόγραμμα να παρουσιάσω μία από τις επόμενες εβδομάδες το βιβλίο του «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες».

Επιστρέφω στον Άγκουστιν, που γεννήθηκε το 1953 στο Λύμπεκ της Γερμανίας, αρθρογραφεί για εφημερίδες και περιοδικά, γράφει ποίηση, θεατρικά και μικρά πεζά, του έχουν απονεμηθεί διάφορα βραβεία, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Ένα σύντομο και περιποιημένο βιογραφικό.

Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» είναι πολύ μικρά πεζά, σαν μία συλλογή αλλόκοτων αποφθεγμάτων, γραμμένων με ποιητικό λόγο, που με κάθε γύρισμα της σελίδας έχουν σκοπό να εκπλήσσουν όλο και περισσότερο τον αναγνώστη. Οπως λέει ο Χιόνης στην εισαγωγή «ο Μίχαελ Άουγκουστιν γράφει κάτι πολύ έξυπνα κείμενα τόσο έξυπνα που ενώ σε πρώτη ανάγνωση μοιάζουν απλά καλαμπούρια, όταν τα ξαναδιαβάζεις, ανακαλύπτεις ότι κάποια από αυτά είναι ποιήματα, πραγματικά ποιήματα. Γυρίζουν τη ζωή τα μέσα έξω σαν σακάκι, δείχνουν τη φόδρα της σ’ όλη τη γελοιότητά της, σ’ όλο το μεγαλείο της, σ’ όλη τη ματαιότητά της.» Τι σημαίνουν όλα αυτά τα μυστηριώδη; Οπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, πρέπει να ληφθούν «Εκτακτα μέτρα»:

Απαγορεύεται από τούδε και στο εξής να γράφονται οποιαδήποτε βιβλία, να τυπώνονται ή να εκδίδονται, προτού διαβαστεί μέχρι τελευταίας σελίδας το ήδη υπάρχον διαθέσιμο στοκ.

Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» χωρίζεται σε ενότητες, στις οποίες διαβάζουμε θραύσματα καθημερινότητας απλών Γερμανών πολιτών, που ενίοτε μπλέκονται σε σουρεαλιστικά πλοκάμια. Θα μπορούσα να βαρύνω λίγο το λόγο μου γράφοντας ότι τα κείμενα είναι δηκτικά, αστεία όποτε χρειάζεται και σχεδόν πάντα γεννούν μια αναχρονιστική, πεσιμιστική διάθεση, αφήνοντας ένα καταθλιπτικό ίζημα μετά το διάβασμα. Οπως και να ‘χει, όλοι οι ήρωες φαίνεται να έχουν λόγους να είναι κατσουφιασμένοι και μίζεροι και αυτό τους κάνει κατά κάποιον τρόπο αστείους, σαν έναν θλιμμένο μίμο. Ξεχωρίζει η κεντρική ενότητα που ασχολείται με τη ζωή του αλλοπρόσαλλου και άκρως συμπαθητικού κυρίου Κοσλόβσκι. Η ενότητα ξεκινάει με την ιστορία «Συνάντηση χωρίς συνέπειες»:

Στα 1938, σ’ ένα καφενείο της Ζυρίχης, ο Κοσλόφκσι για περίπου τρία τέταρτα της ώρας, έτυχε να μοιραστεί ένα τραπέζι με έναν λιπόσαρκο θαμώνα. Ο Κοσλόφσκι αγνοούσε πως ο άνθρωπος εκείνος ήταν ο Τζόυς. Κι ο Τζόυς εξάλλου δεν γνώριζε πως ο Κοσλόφκσι ήταν ο Κοσλόφσκι. Με αποτέλεσμα εκείνη η συνάντηση να παραμείνει χωρίς καμιά συνέπεια.

Αυτό είναι ένα τέλειο δείγμα γραφής του Άουγκουστιν. Αν σας κέντρισε την περιέργεια, τότε αξίζει να αναζητήσετε και τη συνέχεια. Το «Η σύμπτωση και άλλες ιστορίες» θα το βρείτε στο κοντινότερο βιβλιοπωλείο σας, θα δώσετε μόλις 9 ευρώ και θα αποκτήσετε 133 σελίδες που εγγυημένα δεν θα μείνουν αδιάβαστες σε κάποιο ράφι. Και μετά θα θέλετε να το δανείσετε και στους φίλους σας. Για να σας πείσω τελειωτικά θα κλείσω με ακόμα μία «παράξενη» ιστορία του κυρίου Κοσλόφσκι, με τίτλο «Μυστικός Πράκτωρ»:

Το ότι ο Κοσλόφσκι υπήρξε προ ετών μυστικός πράκτορας μιας ξένης, και όχι ιδιαίτερα φιλικής δυνάμεως, το γνώριζαν σχεδόν όλοι οι γνωστοί του εκείνη την εποχή. Οταν εμφανιζόταν ανάμεσά τους, γύριζαν προσεκτικά τις συζητήσεις τους στην αλλαγή του καιρού. Αυτό που όλοι αγνοούσαν είναι πως η αποστολή του Κοσλόφκσι ήταν να μαθαίνει τη γνώμη των ανθρώπων για το κλίμα.

1 Οκτωβρίου- Το πάθος χιλιάδες φορές

Ευπώλητα

Του Γιάννη Πλιώτα

Σήμερα μάλλον θα χρονοτριβήσω, η στήλη διανύει μια περίοδο αβελτηρίας. Η αλήθεια είναι ότι τις τελευταίες δύο εβδομάδες δεν διάβασα κάτι ενδιαφέρον. Δηλαδή κάτι ενδιαφέρον από αυτά που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Γενικά τελείωσα το «100 χρόνια μοναξιά» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκεζ, ένα μυθικό βιβλίο το οποίο χωρίς υπερβολή όλοι πρέπει να διαβάσουν κάποια στιγμή. Αλλά δεν χρειάζεται να σας γράψω για κάτι τόσο κλασικό. Απλά το αναφέρω και συστήνω σε όσους δεν έχουν μυηθεί στο μαγικό κόσμο του Μάρκεζ, να ξεκινήσουν από το «Οι θλιμμένες πουτάνες της ζωής μου» και κατόπιν να προχωρήσουν στα παλαιότερα αριστουργήματά του.

Προκειμένου λοιπόν να γράψω κάτι της προκοπής, θα καταφύγω σε μια παλιά καλή κλασική, δοκιμασμένη λύση. Θα δούμε τα βιβλία με τις μεγαλύτερες πωλήσεις τον προηγούμενο μήνα, στην αλυσίδα των βιβλιοπωλείων Ελευθερουδάκης, όπως αυτά αναφέρονται στην ιστοσελίδα της (www.books.gr). Οπως έχω αναφέρει ξανά, διανύουμε περίοδο φθινοπωρινής νάρκης στις εκδόσεις, λίγα πράγματα θα ξεχωρίσουν, όπως το «Lost Symbol» του Μπράουν. Πάμε να δούμε τα ευπώλητα με αντίστροφη μέτρηση.

10. Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους: Το πάθος χιλιάδες φορές της Ζυράννας Ζατέλη, εκδ. Καστανιώτη. Χαρακτηριστικό βυσσινί εξώφυλλο, όλο και σε κάποια βιτρίνα θα το έχει πάρει το μάτι σας. Μυθιστόρημα με στοιχεία παραμυθιού.
9. Το εργαστήρι του Αϊ-Βασίλη της Σουζάνα Ρόνκι, εκδ. Λιβάνη. Αυτό ειλικρινά δεν ξέρω γιατί είναι στα ευπώλητα τέτοια εποχή. Ίσως η Σουζάνα Ρόνκι έχει πολλούς συγγενείς στην Ελλάδα.
8. Άξενος Πόντος: Από τον Πόντο στα παλάτια της Αγίας Πετρούπολης του Γιάννη Αλεξάνδρου, εκδ. Λιβάνη.
7. Το σταυροδρόμι των ψυχών της Χρυσηίδας Δημουλίδου, εκδ. Ψυχογιός. Η γνωστή συγγραφέας με τους πολλούς φίλους, επιστρέφει στο ρομαντικό μυθιστόρημα και πετυχαίνει ακόμα μια φορά μεγάλες πωλήσεις.
6. Αν ήταν όλα... αλλιώς της Αλκυόνης Παπαδάκη, εκδ. Καλέντης. Σταθερή αξία, απ’ τις περσινές ευχάριστες εκπλήξεις.
5. Το μυστικό της Rhonda Byrne, εκδ. Λιβάνης. Ένα βιβλίο αυτοβελτίωσης, που έχει γίνει ένα από τα μεγαλύτερα best seller των τελευταίων ετών. Αν το διαβάσετε ίσως ανακύψετε κι εσείς ένα μυστικό.
4. Η τελευταία διάλεξη του Randy Pausch, εκδ. Πατάκης. Το έχω προτείνει και παλιότερα, ένα πάρα πολύ καλό βιβλίο με την τελευταία διάλεξη ενός καθηγητή, που γνωρίζει ότι θα πεθάνει.
3. Ο νικητής είναι μόνος του Paulo Coelho, εκδ. Λιβάνης. Έχουμε συζητήσει για αυτό. Ένα καλό, που σέβεται τον αναγνώστη. Δεν νομίζω να απογοητεύσει κανέναν.
2. Έρωτας σαν βροχή Μυθιστόρημα της Λένας Μαντά, εκδ. Ψυχογιός. Πάνω κάτω ένα βιβλίο σαν το #7. Μετά τη συγκλονιστική επιτυχία που έκανε το «Σπίτι δίπλα στο ποτάμι», ακολούθησε η «Άλλη πλευρά του νομίσματος» και τώρα ο «Έρωτας σαν βροχή».
1. Όλα σου τα ´μαθα, μα ξέχασα μια λέξη του Δημήτρη Μπουραντά, εκδ. Πατάκη. Συνεχίζει να πουλάει και το αξίζει, όπως δείχνει και το βραβείο αναγνωστών με το οποίο έχει τιμηθεί το 2008

Παρένθεση: Μιας και ακούστηκε αρκετά το βιβλίο της Ζατέλη (Το πάθος χιλιάδες φορές), αντιγράφω μία περίληψή του για να πάρετε μια γενικότερη ιδέα. "Τα πολύ παλιά τα χρόνια, στο ξεκίνημα των καιρών και στο μακρινότερο σημείο της γης ήταν μια πόρτα. Μια κλειδωμένη πόρτα. Aπό όλες τις μεριές του κόσμου ταξίδευαν άντρες και γυναίκες με κλειδιά στο χέρι για να ανοίξουνε την πόρτα. Μα η πόρτα δεν άνοιγε με τίποτα. Όποιος πίστεψε ότι οι νεκροί του πρώτου βιβλίου είχαν πεθάνει διαψεύσθηκε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, όταν γύρισαν όλοι οι «άσωτοι». Καταβεβλημένοι εν ζωή από τα στοιχεία της φύσης, από πάθη και έρωτες που δεν τους σήκωνε η πάνω μεριά της γης, τίναξαν από τον γιακά τους τα χώματα και επέστρεψαν θριαμβικά, για να δειπνήσουν όπως άλλοτε με τους ζωντανούς –μια νύχτα κόσμος ολόκληρος και το ανθρώπινο δράμα εν οίστρ­ω–, μέχρι να έρθει η σεβαστή εκείνη ώρα, το πρώτο χάραμα, να ημερέψουν και να κρυφτούν ξανά ως ώφειλαν στα σκότη. Και όλα τούτα υπό το άγρυπνο βαθύσκιωτο βλέμμα της Λεύκας, που αργότερα θα επιλέξει ως αληθινό της ψευδώνυμο το παράξενο όνομα Ραμάνθις Eρέβους. H μικρή ελαφίνα θα μεταμορφώνεται λίγο-λίγο σε γυναίκα, πάντα αινιγματική, ταγμένη στα δοξαστικά ξοδέματα της πένας της και προορισμένη να μιλάει στις ψυχές όπως μιλούν τα φύλλα όταν τ’ αγγίζει ο αέρας, περιφρουρώντας και μαζί απεικονίζοντας ανείπωτα μυστικά."

Ακούγεται λίγο μυστηριώδες, λογικά είναι μαγικός ρεαλισμός ίσως σε στυλ Μπόρχες, αλλά δεν παίρνω όρκο μιας και δεν το έχω διαβάσει. Πάντως για μια πιο συγκεκριμένη άποψη μπορείτε να απευθυνθείτε στο αξιόλογο και ενημερωμένο βιβλιοκριτικό ιστολόγιο "ΒΙΒΛΙΟΚΑΦΕ". Θα βρείτε την αντίστοιχη κριτική εδώ.