Τρίτη 30 Απριλίου 2013

Andrew Nicoll - ένας τσιρκολάνος, μια καμήλα και 4.000.000 ερωτήσεις

Αν ξες πώς να λες πειστικά ψέματα και να κουμαντάρεις καλά την καμήλα σου μπορείς να φτάσεις πολύ ψηλά.




Το περιεχόμενο του βιβλίου του Andrew Nicoll (συγγραφέας του Καλού Δήμαρχου) αντικατοπτρίζεται απόλυτα στον τίτλο και στο εξώφυλλό του. Αυτό που θα διαβάσετε είναι μια παλαβή ιστορία με πλαστογραφίες, ακροβατικά, κανονιοβολισμούς, πισώπλατα μαχαιρώματα και φανφαρόνικες περιγραφές. Αρχικά λίγα λόγια για την υπόθεση:

Ενώ η Γερμανία χάνει το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και ενώ παντού γύρω η γη σκάβεται από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων, ένας πρώην τσιρκολάνος επιχειρεί να γράψει τα απομνημονεύματά του. Είναι πεπεισμένος ότι έχουν μεγάλη ιστορική αξία: αν και ετοιμάζεται να πεθάνει μέσα στο φτωχικό καλύβι του, κάποτε υπήρξε ο πρώτος βασιλιάς της Αλβανίας.
   Στις αρχές του εικοστού αιώνα, το αξιότιμο Spindelleger's Spectacular Equestrian Circus δίνει παραστάσεις στη Βουδαπέστη. Ανάμεσα στα μέλη του τσίρκου, συγκαταλέγεται ο περίφημος ακροβάτης Otto Witte, ένας άνθρωπος που δεν αφήνει να πάνε χαμένες οι ευκαιρίες που του παρουσιάζει η ζωή. Μια μέρα πέφτει στην αντίληψή του ότι η αφεντιά του έχει πάρα πολλές ομοιότητες με το γιο του Οθωμανού Σουλτάνου, ο οποίος προορίζεται για πρώτος Βασιλιάς της πρόσφατα ανεξαρτητοποιημένης Αλβανίας. Αμέσως, ένα σατανικό σχέδιο εξυφαίνεται στο μυαλό του Otto.
   Θα κινηθεί αστραπιαία ώστε να προλάβει να παρουσιαστεί στην Αλβανία ως ο πραγματικός Βασιλιάς. Μετά την ενθρόνισή του θα κατηγορήσει οποιονδήποτε άλλο εμφανιστεί για απατεώνα και θα έχει όλο το χρόνο για να βάλει χέρι στα ταμεία του νεοσύστατου κράτους. Προκειμένου να τα πετύχει αυτά, θα χρειαστεί να κλέψει τις εισπράξεις του Τσίρκου, μία καμήλα και πολλά εξωτικά ρούχα, όλα με τη βοήθεια των αχώριστων φίλων του: του Max που λυγίζει σίδερα και καταπίνει σπαθιά, της σαγηνευτικής Tifty, της πανέμορφης Sarah και του καθηγητή Alberto Von Mesmer, ενός τυφλού που γνωρίζει, απλά, τα πάντα, ακόμα και όσα δεν βλέπει.
   Από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Βουδαπέστης ξεκινάει μια ξέφρενη περιπέτεια στην οποία θα ρισκάρουν τις ζωές τους, θα χρειαστεί να πούνε τα καλύτερα ψέματά τους και θα ανακαλύψουν ότι οι αληθινοί όρκοι φιλίας δεν σπάνε με τίποτα (λιγότερο από τέσσερα εκατομμύρια λεκ).

Ο Τσιρκολάνος είναι ένα πολύ ξεχωριστό βιβλίο, από αυτά που σπάνια πέφτουν στα χέρια μου. Ξεκινάμε με την απίστευτη χρήση της γλώσσας και το εξωφρενικό χιούμορ που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας. Εκπληκτικός λόγος, απρόβλεπτες παρομοιώσεις, σελίδες που γυρίζουν γρήγορα. Είναι αμέτρητες οι φορές που γέλασα, απόλαυσα την πρόζα, ζήλεψα τους διαλόγους ανάμεσα στους πρωταγωνιστές. Θέλησα κι εγώ να είμαι μέρος αυτού του ταξιδιού, που φέρνει στο νου πειρατικές περιπέτειες, ισάξιες με αυτές του Jack Sparrow.  
   Το βιβλίο ξεκινάει πολύ δυνατά, σίγουρα καταφέρνει να αρπάξει τον αναγνώστη από τις πρώτες σελίδες. Είναι εξαιρετικό το εύρημα με την αρχή που ο Otto τη γράφει και την ξαναγράφει στο παρόν, προσπαθώντας να αποτυπώσει καλύτερα την ιστορία του.
   Μου άρεσε πάρα πολύ που συνεχιζόταν το παιχνίδι ανάμεσα στα “ένδοξα” απομνημονεύματά του και στη μίζερη κατάστασή του κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών.  Όλοι ανεξαιρέτως οι χαρακτήρες που ξεκινάνε από τη Βουδαπέστη είναι φανταστικοί, πολύ ωραίες προσωπικότητες, δεν χορταίνεις να διαβάζεις για τις αντιδράσεις και τα παθήματά τους. Όλοι ταιριαστοί στο ρόλο τους. Ειδικά ο Otto γίνεται αξιαγάπητος μέσα από την αφήγηση, δεν διστάζει να τσαλακωθεί, να μοιραστεί τα συναισθήματά του, έχει όση αφέλεια χρειάζεται για να προκαλέσει γέλιο.
   Ο τσιρκολάνος έθετε με ωραίο τρόπο κοινωνικά και πολιτικά θέματα πάνω στην εξουσία και τη χειραγώγηση των μαζών, τόσο με τις αναφορές στον Χίτλερ και τον πόλεμό του, όσο και με την ίδια την κλοπή του θρόνου της Αλβανίας. Όπως φαίνεται στο τέλος, τα αληθινά αρπακτικά δεν ήταν ο Otto και η παρέα του (στο κάτω-κάτω λίγα λεφτουδάκια είχαν πάει να κλέψουν), αλλά ο Βασιλιάς που θέλουν να επιβάλλουν οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Πριν το τέλος θα ήθελα να σας παρουσιάσω και τα αξιοσέβαστα μέλη του τσίρκου:

Otto Witte (γνωστός και ως Graf von Mucklenberg, Keeper of His Imperial Majesty’s Camels): Ακροβάτης, συμφεροντολόγος και ταυτόχρονα αλτρουιστής με τους φίλους του. Δεν έχει πρόβλημα να βουτήξει τα δάχτυλά του στο βάζο με το μέλι.  
Max: Αδερφικός φίλος του Otto, θα τον ακολουθήσει παντού. Είναι τρομερά χειροδύναμος, καλόγνωμος και λίγο αγαθός. Δένεται συναισθηματικά με την καμήλα που κλέβουν από το τσίρκο τους.
Tifty Gurdas: Υποστηρίζει ότι ήταν Μαγιάρα Κόμισσα, που απαρνήθηκε τον τίτλο και το παλάτι της επειδή αγάπησε έναν χορευτή. Αυτό είναι μάλλον ψέμα, αλλά μπορεί να χορέψει και να γδυθεί με τρόπο που θα σε κάνει να το ξεχάσεις.
Sarah: Η χαμηλών τόνων, πανέμορφη Sarah φροντίζει τον τυφλό, μεσήλικα πατέρα της και προσπαθεί να κερδίσει την αφοσίωση του Otto.
Professor Alberto Von Mesmer: Σοφός άνθρωπος, γνωστός και ως άνθρωπος-εγκυκλοπαίδεια. Μιλάει μόνο όταν χρειάζεται και τον περισσότερο χρόνο ατενίζει το κενό με τα χοντρά, μαύρα γυαλιά του. Αναλαμβάνει το ρόλο του Βεζίρη του Otto, καθώς είναι ο μόνος που μιλάει τουρκικά.

>Αγοράστε το βιβλίο από τις εκδόσεις Διόπτρα. 
>Ακολουθήστε τον συγγραφέα στο twitter

Τετάρτη 17 Απριλίου 2013

The Orphan Master's Son - Βραβείο Πούλιτζερ

 “You know the South won the war, right?”

Ανακοινώθηκε ο νικητής του φετινού Πούλιτζερ λογοτεχνίας και νικητής είναι ο Adam Johnson με το βιβλίο The Orphan Master's Son. Όπως ίσως έχετε ακούσει το βιβλίο του Johnson περιγράφει τη σύγχρονη ζωή στο μυστικοπαθές καθεστώς της Βόρειας Κορέας και, μιας και το βιβλίο δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά, θα κάνω μια αναλυτική παρουσίασή του για όσους ενδιαφέρονται να το αναζητήσουν. Έτυχε να διαβάσω πριν αρκετούς μήνες το ογκώδες (181.000 λέξεις) κοινωνικοπολιτικό δράμα του Johnson και η κριτική μου χωρίζεται στα δύο. Ενθουσιώδης στο πρώτο μισό του βιβλίου και λίγοτερο ενθουσιώδης στο δεύτερο μισό.


Ο Jun Do μεγάλωσε σε ένα ορφανοτροφείο στη Βόρεια Κορέα, το πιο απομονωμένο και απολυταρχικό κράτος στον κόσμο, εκεί όπου οι πολίτες ζούνε σε μια δυστοπία που μοιάζει με τον κόσμο του 1984, έχοντας -αναγκαστικά- θεοποιήσει τον ηγέτη τους. Οι ζωές των ανθρώπων έχουν μηδαμινή αξία, οι εξαφανίσεις για ασήμαντες αφορμές είναι καθημερινό φαινόμενο, το ίδιο η έλλειψη τροφίμων και η απουσία ηλεκτροδότησης τις νύχτες.
   Ο Jun Do, αφού περάσει σκληρή στρατιωτική εκπαίδευση και αφού πάρει μέρος σε αποστολές απαγωγών, μαθαίνει αγγλικά και επιβιβάζεται σε ένα άθλιο αλιευτικό ως ασυρματιστής, για να παρακολουθεί και να καταγράφει ραδιοσήματα από όλο τον κόσμο. Εκεί γνωρίζεται με τα μέλη του πληρώματος και περνάει κάθε βράδυ ακούγοντας παράξενες συνομιλίες που μαγνητίζουν την περιέργειά του. Ιδιαίτερη αίσθηση τού κάνουν δύο Αμερικανίδες που κάνουν το γύρο του κόσμου κωπηλατώντας.
   Μετά από μια συνάντηση με ένα σκάφος του αμερικάνικου ναυτικού και μετά από μια  αλληλουχία σχεδόν σουρεαλιστικών γεγονότων, ο Jun Do ανακηρύσσεται ήρωας του λαού. Συμπεριλαμβάνεται σε μια μυστική διπλωματική αποστολή που ταξιδεύει στο Τέξας για ασαφείς διαπραγματεύσεις οι οποίες δεν ευδοκιμούν, και ο ήρωας με την επιστροφή του στέλνεται σε ορυχεία-φυλακές, όπου το προσδόκιμο ζωής είναι έξι μήνες.
   Το δεύτερο μέρος του βιβλίου ξεκινάει ένα χρόνο μετά, με την ανάκριση του Jun Do, ο οποίος έχει κλέψει την ταυτότητα ενός υψηλόβαθμου στελέχους της κυβέρνησης, έχει πάρει τη θέση του και κατηγορείται για τη δολοφονία της γυναίκας και των παιδιών του. Καθώς ξεδιπλώνεται η υπόθεση της απάτης, βλέπουμε το πώς ο Jun Do δολοφόνησε τον Υπουργό κατά την επίσκεψή του στη φυλακή, και απλά φόρεσε τα ρούχα του, έφτασε στο κατώφλι του σπιτιού του και ανέλαβε καθήκοντα στο γραφείο του.
   Καθώς ετοιμάζεται μια νέα διπλωματική αποστολή, αυτή τη φορά από την πλευρά των Αμερικάνων, μέσα από τις ανακοινώσεις του καθεστώτος μαθαίνουμε τη διαστρεβλωμένη άνοδο, πτώση, νέα άνοδο και νέα πτώση ενός ανθρώπου που έστω για λίγο έζησε πραγματικά ελεύθερος.

 
Η άποψή μου: Όταν ξεκινάς ένα τόσο μεγάλο βιβλίο, αναρωτιέσαι τι μπορεί να περιμένεις. Στις πρώτες σελίδες (και τα πρώτα χρόνια του Jun Do) ήμουν μουδιασμένος. Μετά η ιστορία φτάνει στο σημείο όπου ο ήρωας γίνεται μέλος του αλιευτικού και εκεί απογειώνεται. Ήταν σαν να διάβαζα μια μοντέρνα εκδοχή των Δαιμόνων των Κυμάτων του Κίπλινγκ. Συναρπαστικές περιγραφές, ζεστά συναισθήματα, έξυπνοι και κατανοητοί συμβολισμοί, στοχασμοί πάνω στη γύμνια του ανθρώπου μπροστά στον ωκεανό. Οι ιστορίες των απλών ανθρώπων και οι κακουχίες  τους, περιγράφουν ρεαλιστικά μια άκρως απελπιστική ατμόσφαιρα. 
   Και μετά ήρθε η σπαρταριστή αποστολή των Κορεατών στο Τέξας για να συναντηθούν με τον Αμερικάνο Γερουσιαστή. Υπήρχαν άφθονες ξεκαρδιστικές στιγμές που τόνιζαν εύστοχα τη σύγκρουση μεταξύ των δύο πολιτισμών και αν το βιβλίο ολοκληρωνόταν στο πρώτο μέρος, θα το χαρακτήριζα αριστούργημα.
   Η συγγραφή του βιβλίου ήταν ένας άθλος. Ο συγγραφέας όχι μόνο έχει μελετήσει πολύ τη Βόρεια Κορέα, αλλά σε μία από τις σπάνιες εξαιρέσεις για Αμερικανούς πολίτες, είχε την τύχη να την επισκεφθεί. Έχει τεράστιο ενδιαφέρον για εμάς τους δυτικούς να διαβάζουμε για ένα τόσο διαφορετικό κράτος.
   Υπάρχουν όμως και ορισμένα μειονεκτήματα: Ενώ το πρώτο μέρος του βιβλίου διαβαζόταν πολύ ευχάριστα, με το ξεκίνημα του δεύτερου μέρους ένιωσα ότι ήταν σαν να διάβαζα ένα διαφορετικό βιβλίο. Το δηκτικό χιούμορ εξαφανίστηκε και από μια γραμμική αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο, ο συγγραφέας διαχώρισε την πλοκή σε τρεις παράλληλες ιστορίες με εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες. 
   Υπήρχε ενδιαφέρον, αλλά ο αναγνώστης είχε συνηθίσει σε ένα πιο απλό κείμενο και σε συνδυασμό με το μεγάλο όγκο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κουραστεί, να μπερδευτεί και ακόμα και να τα παρατήσει. Ειδικά η αφήγηση της προπαγανδιστικής εκδοχής της ιστορίας από τα μεγάφωνα συνέτεινε σε αυτό.
   Το μέγεθος του βιβλίου, σε συνδυασμό με το δύσκολο, πολιτικό θέμα, θα δράσουν αποτρεπτικά για το μέτριο και το μέσο αναγνώστη. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάποιος που δεν γνωρίζει το όνομα Κιμ Γιονγκ Ιλ, θα βρει μεγάλο ενδιαφέρον στο Orphan Mas-ter's.
   Το εκθειαστικό γράμμα του εκδότη στην αρχή, μπορεί να αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι. Το πιο πιθανό είναι να ανεβάσει υπερβολικά τις προσδοκίες του αναγνώστη.  Συνολικά -και εξαιτίας του δεύτερου μέρους- καταλήγει να είναι ένα “βαρύ” βιβλίο, που σταδιακά χάνει τον ψυχαγωγικό του χαρακτήρα και μετατρέπεται σε έργο με κάφκικα χαρακτηριστικά (αναφέρομαι ειδικά στην αντικατάσταση-μεταμόρφωση του Jun Do).
   Συνολικά ένα καλό, αλλά δύσκολο βιβλίο, που απευθύνεται σε όσους ενδιαφέρονται για πιο upmarket λογοτεχνία με πολιτικοκοινωνικά στοιχεία. Κλείνοντας, παραθέτω και τρία χαρακτηριστικά αποσπάσματα του βιβλίου:

“Where we are from,”he said. “Stories are factual. If a farmer is declared a music virtuoso by thestate, everyone had better start calling him maestro. And secretly, he’d bewise to start practicing the piano. For us, the story is more important thanthe person. If a man and his story are in confl ict, it is the man who mustchange.” Here, Dr. Song took a sip of juice, and the fi nger he lifted trembledslightly. “But in America, people’s stories change all the time. InAmerica, it is the man who matters.”


και

“Do you know of Christ?” 
Jun Do nodded. “I’ve been briefed on him.”


και

The Dear Leader regarded Ga with a lookof wonder. “You never did tell me, there’s one thing I’ve always been curiousabout— just how did you get out of that prison?”
Ga thought about reminding the Dear Leader that they live in a landwhere people have been trained to accept any reality presented to them.He considered sharing how there was only one penalty, the ultimate one,for questioning reality, how a citizen could fall into great jeopardy for simply noticing that realities had changed. Even a warden wouldn’t risk that.
  

> Διαβάστε περισσότερα για το βιβλίο στη wikipedia.
> Παραγγείλτε το βιβλίο από το Amazon.

Τετάρτη 3 Απριλίου 2013